Verplicht op ieders reisplan door China zou een uitstap naar de lokale markt of supermarkt moeten staan. Super! Behalve dan wanneer je een dierenrechtenactivist bent. Dan zou het wel eens kunnen tegenvallen.

De Chinezen houden van vers, dus het is gebruikelijk dat het avondmaal nog levend wordt gekocht om dan voor je neus te worden geslacht. In de supermarkt zitten vissen, schildpadden, kikkers en krabben in aquariums te wachten op hun lot. De bakjes zijn zo klein en zitten zo vol dat er geregeld wel iets durft te ontsnappen. Het gebeurt meermaals dat we een kikker voorbij zien hoppen of dat er plotseling een vis voor onze voeten ligt te spartelen. Er staat hier iemand wiens enige job het is om de weglopers te vangen met een netje en terug te plaatsen in het te kleine bakje. Op de markt kan je zelf je varken uitkiezen dat ze dan doodleuk de kop afhakken waar je bijstaat. Het hele beest wordt in kleine stukken gekapt en in zakjes gedaan: van ingewanden, hersenen, oren en snuit tot zelfs het bloed toe. Niks gaat verloren. Ze eten een beest letterlijk met huid en haar op.

Dit stamt nog af uit de tijd dat er grote hongersnood heerste in China. Het is opnieuw hetzelfde verhaal: land raakt in verval nadat in het Westen de industriele revolutie op gang komt en de Chinezen weigeren hier aan deel te nemen. Ze vinden alles niet-Chinees per definitie slecht (dit gevoel was ontstaan door de constante aanvallen van Noordelijke volkeren, het verliezen van belangrijke gebiedenlangs de Oostkust aan de Fransen, Duisters en Britten en het voeren van de opiumoorlogen) en ze geloven dat ze hun eigen boontjes kunnen doppen. De vooruitgang wordt afgeremd en mensen zijn niet langer tevreden. Burgeroorlogen breken uit en ondertussen komen de Japanners ook nog wat keet schoppen. Wanneer de Amerikanen de atoombommen laten vallen boven Hiroshima en Nagasaki en de Japanse bezetting eindigt, is het al erg gesteld met het land. Mao komt op de proppen en belooft beterschap, dus de Chinezen helpen hem aan de macht. Met zijn 'grote sprong voorwaarts', het collectiviseren van de boerderijen op het platteland, tekent hij het doodsvonnis van miljoenen Chinezen: naar schatting tussen de 20 en 50 miljoenzijn gestorvenvan de honger.

In de rekken van de supermarkt en op markten vind je nog veel voorbeelden terug van 'wanhoopsvoedsel': dingen waar je nooit aan zou denken ze op te eten, maar in tijden van nood heb je nu eenmaal geen andere keuze. In Cambodja aten ze ook tarantula. Niet omdat ze dit lekker vonden, maar omdat het beter was dan honger lijden. In China zijn sommige 'wanhoopsvoedselwaren' echter uitgegroeid tot echte delicatessen. Het best bekende voorbeeld waarschijnlijk is dat ze hond eten. Blijkbaar zou hondenvlees het ultieme wintervoedsel zijn. Het geeft je een lekker warm gevoel vanbinnen, zeggen ze. Op een markt zien we brokken hondenvlees uitgestald liggen. We weten dat het om hond gaat omdat naast het vlees een kartonnen prent van een Golden Retriever staat, wat waarschijnlijk een van de zachtaardigste viervoeters is die er bestaan. De Chinezen laten het alvast niet aan hun hart komen. Op het platteland lopen de honden rond met een bel rond hun nek. Zo kan hun baasje horen wanneer ze zijn hond proberen te stelen om op te eten.

Buiten de slagerij is ook de bakkerij een leuke afdeling om eens door te lopen. We waren dolenthousiast toen we ontdekten dat ze boterkoeken verkopen. De vreugde was echter van korte duur. Hoe komen ze erbij een zoete boterkoek met vanillepudding en ananas er bovenop, te vullen met een lap gezouten spek? Dit gaat zelfs voor Christophe te ver, en dat wil wat zeggen komende van iemand die zo veel van spekkies houdt als hij. Ze hebben ook nog een soort zoete sandwich die ze vullen met 'vezelvarken', een pluizig hoopje dons dat afkomstig is van een varken (ik wil zelfs niet weten welk deel). Dit is officieel het goorste ding dat ik ooit in mijn mond gestoken heb!

Thuis is de rayon met snoepjes een van mijn favorieten, maar hier iets minder. De bakken liggen vol kleine gekleurde zakjes, die me doen denken aan die zakjes Haribo snoepjes. Alleen zitten er hier geen gummibeertjes in maar puur dierlijk vet (dat ze dan uit het zakje zuigen), vossenvlees, gemarineerde reepjes van een nog niet nader geidentificeerd iets en kippepootjes. Geen boutjes zoals bij ons maar de klauwen. Walgelijk.

Ik weet niet of de wedstrijd van Lays (voor het verzinnen van nieuwe smaken) thuis nog loopt, maar misschien kunnen deze Chinese varieteiten voor inspiratie zorgen: Bacon en zeewier, kreeft met kaas, zoet-zure krab, komkommer of pikante soep. Of wat dacht je van chips met aardappel (!) smaak?

BOEK: Shark's fin and Sichuan Pepper: a sweet and sour memoir of eating in China -Fuschia Dunlop

BOEK: Mao's massamoord - Frank Dikotter